En dan staat hij er. De Vleermuis van Johan Creten en nu van ons, van Bolsward. Hangend aan stalen kabels daalde hij neer op zijn plaats van bestemming. In de luwte van en met respect voor de prachtige Broerekerkgevel, maar bij landing brutaal zijn plaats opeisend op het plein.
Het samenspel tussen de Vleermuis en de gevel van de Broerekerk is begonnen. Het spanningsveld tussen cultureel erfgoed en hedendaagse kunst, tussen verleden en nu. En wat passen ze goed bij elkaar en wat vullen ze elkaar op bijzondere wijze aan. De kerkgevel blijft onaantastbaar het boegbeeld van het plein en krijgt met het kunstwerk aan zijn voeten een nog imposantere uitstraling. Het rijke brons tegen de hoge stenen gevel geeft onze historie een verdiend podium met de blik op de toekomst. Alsof het beeld er al jaren staat.
Zonder te weten wat het ontwerp van de fontein zou worden, werden we het er in voorbesprekingen over eens dat we verrast wilden worden met een ontwerp dat zou verbazen. Kunst hoeft nou eenmaal niet tegenmoet te komen aan de wensen van iedereen, dat kan ook niet en dat moeten we ook niet willen. “T mut wel een bitsie skuure”, waren terugkomende uitspraken binnen de fonteincommissie.
Met andere woorden, het ontwerp moet wel wat teweeg brengen en de intentie en kwaliteit hebben om te groeien als kunstwerk. Er moeten verhalen aan kleven. Uiteindelijk ga je voor een meesterwerk. Zeker in Bolsward en zeker op zo’n plein. We werden op onze wenken bediend. Vanaf de eerste interne presentatie in het Stadhuis medio oktober 2016 en na de publieke presentatie in november 2016 in de Broerekerk heeft de fonteincommissie de volle overtuiging en het vertrouwen dat het gepresenteerde ontwerp uitstekend bij Bolsward past. Het was prachtig om te zien hoe de kunstenaar Johan Creten het publiek tijdens de presentatie
in de Broerekerk meenam in zijn uitleg over het ontstaanproces van de Vleermuisfontein. En na vragen over de grote van het werk met meetlint naar de voorzijde van de kerk toog om exact uit te meten hoeveel ruimte het kunstwerk in beslag zou nemen.
Het ging niet meer over het ontwerp, maar over het verlies aan parkeerplaatsen. Hoe verwonderlijk. Veel van de hedendaagse en moderne kunst is te zien in musea. Er is dus altijd een keus om het niet te gaan bekijken. Voor kunst in de publieke ruimte, zoals de fonteinen, geld een veel grotere impact. Daar loop je langs, dat verbaast, verwonderd, irriteerd of wekt humor op. En dat mag, het kunstwerk komt binnen in ons woon- en leefgebied en wordt onderdeel van het dagelijks bestaan. We hebben er niet om gevraagd, maar kunst als onderdeel van ons leven, onderdeel van het gesprek, dat is voor de meeste mensen nogal een verandering.
Nog meer impact heeft het wanneer het kunstwerk wordt gecombineerd met bestaand cultureel erfgoed. In een vertrouwde en gewaardeerde omgeving wordt iets toegevoegd. De keuze om de fontein op het Broereplein en voor de Broerekerk te plaatsen is gewaagd, maar uiteindelijk ook heel logisch. Met een binnenstad in ontwikkeling kun je zo’n plein niet links laten liggen, daar moet je iets mee doen. Het Broereplein is een plein dat zijn functie als volksplein al jaren geleden is verloren in de opmars van gemotoriseerd verkeer. Het is vooral
een parkeer-, of iets milder gezegd, een functioneel plein geworden. Dat kan beter, nee, dat moet beter, willen we toeristbestendig zijn voor de toekomst.
De werkgroep herinrichting Broereplein, gevormd uit een oproep in het Bolswards Nieuwsblad en via inschrijving tijdens een openbare bijeenkomst van Platform Bolsward, heeft zich verdiept in het plein. Tijdens een aantal tekensessies is uiteindelijk een wens neergelegd waar de architect mee aan de slag is gegaan. Daarin meegenomen de plaatsbepaling van de fontein met daarin het uitgangspunt van de kunstenaar. Maar daarin ook meegenomen de wensen van de aanwezigen bij de openbare presentatie van de fontein, die door het aanbrengen van rode stickers op de plattegrond van het Broereplein konden aangeven waar zij de fontein wilden hebben. Circa 350 stickers werden geplakt. Uiteindelijk is de wens, een plein waar de voetganger belangrijker is dan de auto, aanvaard, zonder overmatig verlies van parkeerplaatsen.
De komst van de fontein bracht iets op gang. Er werd gesproken, er werden meningen neergelegd, er was boosheid. Vooral op social media werd vaak kritisch gereageerd op elk bericht dat enigszins in verband kon worden gebracht met de fontein. “Het heeft niets met Bolsward te maken” , is een vaak gehoorde uitspraak. Als een kunstwerk wordt ontworpen door een kunstenaar die zich laat inspireren door Bolsward en de Broerekerk en haar prachtige gevel, dan past t altijd bij Bolsward omdat het geinspireerd is op Bolsward. Het is de keuze en het gevoel van de kunstenaar. Prachtig toch. Dat benadrukt ook meteen de keuze voor buitenlandse
kunstenaars. Vreemde ogen kijken anders naar onze stad en dat leert ons ook anders te kijken. Dat is de eerste winst van dit project, dat wij als gemeenschap praten over kunst, over onze omgeving en ontdekken dat het ook anders kan. Met de blik naar buiten. Er is veelal ook bewondering, verwondering en waardering voor het ontwerp, voor de herinrichting van het plein en voor het feit dat Bolsward met dit project eindelijk eens uit zijn
comfort-zone kan treden. Er werd over respect gesproken, grote woorden in een column.
Zeker in relatie tot de opgravingen. Respect hebben wij voor de volhouders, de onderzoekers en de gravers die onder grote druk van het fonteinproject de zorgvuldigheid bewaarden om met respect om te gaan met datgene wat is gevonden. Dit is wat kunst in de openbare ruimte teweeg kan brengen.
De fontein staat er, wordt aangeraakt, beklommen en overwonnen en ……… het ‘skuurt’. Het wordt een fotomoment voor velen tijdens een tripje naar Bolsward. Het plein zal nog verder ingericht worden en klaar zijn voor de toekomst van de stad. En natuurlijk het moet wennen, maar dit kunstwerk is van ons allemaal en niet bedoeld voor een kortstondige relatie maar om langzaam van te gaan houden en te waarderen, zodat het een onmisbaar nieuw stuk cultureel erfgoed van Bolsward wordt.
Bijzonder dat wij dat, in onze tijd, gerealiseerd hebben. De touroperators hebben de eerste bustouren langs de 11Fountains gepland, de eerste japanners zijn gespot. En dit zal alleen maar groeien. Het prachtige Broereplein, met de Broerekerk en de Vleermuisfontein heeft de potentie om net als de beroemde Italiaanse pleinen met hun fonteinen een toeristische trekpleister te worden. Dat moeten we omarmen en daar kunnen we trots op zijn.
En veranderingen in onze stad, ach… dat is al gaande sinds het ontstaan van Bolsward, nog voor het begin van de jaartelling. De veranderingen van nu zijn slechts een knipoog in de tijd. Verbreed de blik, wees nieuwsgierig en geniet.
