Zijn naam is onlosmakelijk met Bolsward verbonden en aankomende september zal het Titus Brandsma Museum te bezoeken zijn, dan gevestigd in Cultuur Historisch Centrum De Tiid. Heb jij je wel eens werkelijk in deze Titus Brandsma verdiept? En hoe zit het met de heiligverklaring? We zetten een aantal feiten op een rij.
De naam Titus
De eigenlijke naam van Titus Brandsma was Anno Sjoerd Brandsma. Hij werd geboren op 23 februari 1881 in Oegeklooster, hier vlakbij. De naam Titus kreeg hij toen hij zich na zijn gymnasiumstudie aansloot bij de karmelieten (1898). Zeven jaar later werd hij tot priester gewijd.
Karmelieten
De karmelieten is een rooms-katholieke bedelorde. Deze orde belijdt niet de individuele armoede maar de collectieve armoede. Ze leven van de opbrengst van eigen handwerk of van giften (aalmoezen). Hun naam hebben ze te danken aan de oorspronkelijke plaats waar kluizenaars leefden die de profeet Elia vereerden en hun leven aan god gaven; de berg Karmel bij Haifa in Israël. In de veertiende eeuw ontwikkelden de karmelieten zich niet alleen als orde enorm en verspreidden ze zich ook over Europa, maar ook de individuele ontwikkeling en intellectuele vorming waren belangrijk.
Promovendus
Na zijn studietijd in Nederland studeerde Titus tussen 1906 en 1909 verder in Rome en promoveerde daar tot doctor in de wijsbegeerte.
Docent
Zijn studies leidden tot het (hoog)leraarschap en Titus keerde naar Nederland terug waar hij les gaf in filosofie, sociologie en kerkgeschiedenis aan het studiehuis (Filosoficum) van de karmelieten in het Brabantse Oss. In 1923 gaf hij als hoogleraar les in wijsbegeerte ofwel filosofie en ‘geschiedenis van de vroomheid’ (mystiek) aan de Katholieke Universiteit Nijmegen, de huidige Radboud Universiteit.
Titus was niet alleen een gedreven hoogleraar, maar speelde ook een rol bij veranderingen in het lager onderwijs. Zo speelde hij een grote rol in de introductie van het vak Fries in het lagere onderwijs in Friesland.
Mystiek
Brandsma ontwikkelde zich tot een groot kenner van de karmelitaanse mystiek en de Moderne Devotie. Dat laatste staat voor een spirituele beweging binnen de katholieke kerk die ook een behoorlijk vernieuwend was, zeker binnen de christelijke gemeenschap. Hij vertaalde onder andere een deel van de ‘Werken der Heilige Theresia’ in het Nederlands en was medeoprichter van het belangrijke spirituele tijdschrift Ons Geestelijk Erf’. Hij ontfermde zich bovendien over een bijzondere verzameling van middeleeuwse mystieke handschriften die tot op de dag van vandaag bewaard worden in het Titus Brandsma Instituut in Nijmegen.
Journalistiek
Zijn vernieuwingsdrang zette hij ook in voor andere aspecten in het maatschappelijk leven. Als geestelijk adviseur van de Nederlandsche Rooms-Katholieke Journalistenvereeniging brak hij een lans voor de modernisering van de katholieke dagbladpers en pleitte ook voor betere arbeidsvoorzieningen voor katholieke journalisten. Hij was voorstander van een professionele journalistenopleiding. Deze kwam er uiteindelijk, maar pas na zijn overlijden.
Orde van de Nederlandse Leeuw
Door al zijn werkzaamheden en zijn gedrevenheid betekende Titus veel voor de emancipatie van de katholieken, met name in de provincie Friesland. Begin 1939 benoemde koningin Wilhelmina hem tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw.
Overlijden
Toen het socialisme opkwam en de Tweede Wereldoorlog dreigde verzette Titus zich vanaf het prille begin tegen komst van dat nationaalsocialisme en de rassenhaat, onder meer tegen de Joden. Hij schreef erover in de media en hield lezingen. In 1942 werd hij door de Gestapo gearresteerd en belandde hij, na omzwervingen langs verschillende gevangenissen, in het concentratiekamp in Dachau waar hij is omgebracht middels een dodelijke injectie van een arts.
Zaligverklaring
Paus Johannes Paulus II heeft Titus Brandsma in 1985 zaligverklaard.
Heiligverklaring
Zijn heiligverklaring lijkt ook niet ver weg meer. Nadat Michael Driscoll, een karmeliet uit Florida, op wonderbaarlijke wijze genas van een agressieve vorm van kanker, naar eigen zeggen nadat hij had gebeden tot Titus Brandsma, heeft een team van vijf onafhankelijke katholieke artsen vastgesteld dat de genezing medisch gezien onverklaarbaar is. Dat maakt de weg vrij voor de heiligverklaring van Titus.
Een congres van theologen onderzoekt of de Amerikaanse karmeliet inderdaad genas door te bidden tot Brandsma. Volgens kenners is dat niet meer dan een formaliteit. Met vervolgens een akkoord van de kardinalen en bischoppen in Rome en een ja-woord van de paus, kan daarna een datum worden gekozen voor de heiligverklaring.
Titus Brandsma Museum
In Bolsward is het Titus Brandsma Museum gevestigd dat ondergebracht wordt in Cultuur Historisch Centrum De Tiid, dat naar verwachting na de zomervakantie geopend zal worden. Het centrum is gevestigd aan de Jongemastraat 2.
Foto’s:
Door Onbekende fotograaf – GaHetNa (Nationaal Archief NL), Publiek domein, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=38583065
Door Onbekende fotograaf – GaHetNa (Nationaal Archief NL), Publiek domein, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=38583063
