HARLINGEN – Op de tentoonstelling ‘Een verborgen zilverschat. De collectie Steensma’ die t/m 28 juni 2015 in Museum het Hannemahuisin Harlingen te zien is, komen acht topstukken voor van zeventiende- en achttiende-eeuwse zilversmeden uit Bolsward.
De tentoonstelling geeft een overzicht van de crème-de la-crème van Nederlands zilver uit de zestiende tot en met de achttiende eeuw. De objecten zijn afkomstig uit een particuliere collectie. Thema’s als ‘geboorte, huwelijk en overlijden’, ‘koffie, thee en tabak’, ‘verlichting’, ‘aan tafel’ en ‘schrijfgerei’ belichten de rijkdom aan zilveren gebruiks- en siervoorwerpen.
Absoluut vakmanschap
In de zeventiende en achttiende eeuw waren in elke stad van enige omvang meerder zilversmeden actief en sommigen bereikten een hoog niveau. Op de tentoonstelling zijn daarvan vele voorbeelden. Het getoonde zilver is ooit gemaakt in opdracht van de gegoede burgerij of de adel. Zij omgaven zich graag met mooie voorwerpen. Het voordeel was dat deze door de intrinsieke waarde van het zilver, hun waarde ook behielden.
Friese topstukken
Dikwijls werden de voorwerpen vervaardigd om een geboorte, huwelijk of overlijden te gedenken. Eén van de hoogtepunten op de tentoonstelling is een Friese schotel met de continenten, gemaakt door de Leeuwarder zilversmid Rintje Jans in 1670. Dit kapitale stuk met een doorsnede van 41,5 cm heeft dezelfde kwaliteit als de zilveren schotel uit de zogenoemde Poptaschat in het Fries Museum, eveneens gemaakt door Rintje Jans.
Bolswarder zilversmeden
Een ander absoluut topstuk op de expositie is de brandewijnkom met deksel uit 1679 van de Bolswarder zilversmid Claas Fransen Baardt. De voorstelling op het deksel is ontleend aan de beeldhouwwerken aan het voormalige stadhuis van Amsterdam op de Dam, het Paleis op de Dam. De gekroonde vrouw met de scepter en de hoorn des overvloeds symboliseert Europa. Daaromheen figuren die Azië, Afrika en Amerika voorstellen.De zijkanten van de kom zijn bewerkt met zeeslagen en veldslagen.Tussen de cartouches met de oorlogshandelingen zijn de vier elementen aangebracht, water, aarde, lucht en vuur. Verder zijn er in de tentoonstelling nog prachtige zilveren bekers, knottekistjes, een brandewijnkom en een theebus te zien van Bolswarder meesterzilversmeden uit de zeventiende en achttiende eeuw.
Topstukken uit heel Nederland
Afgezien van de vele Friese topstukken zijn er ook tal van voorwerpen uit andere regio’s te zien. De Utrechtse zilversmid Thomas Bogaert liet in 1624 een staaltje van zijn grote vakmanschap zien met twee grote zoutvaten in kwabstijl. Het ene vat wordt gedragen door een sater, het andere door een nimf. Ze doen denken aan werk van de beroemde meester Adam van Vianen, die in die jaren ook in Utrecht werkzaam was. Ook huwelijksbokalen uit de zeventiende eeuw zijn zeldzaam. Uit Middelburg afkomstig is een prachtig verguld exemplaar uit 1624. De wapens van het echtpaar zijn in de bokaal gegraveerd. Tijdens de voorbereiding van de tentoonstelling doken de portretten van het echtpaar op, Johannes van der Stringe en Anna van Citters. Deze zijn nu naast hun huwelijksbokaal te zien. Een zeventiende-eeuws portret, van een kind naast een enorme grote zilveren beker, is met de beker zelf herenigd. De beker werd in 1668 in Dordrecht gemaakt en is voorzien van een interessante inscriptie. Ook zijn er veel bijzondere stukken uit Amsterdam, Den Haag, Groningen, Leiden, Maastricht, Vlissingen, Gorinchem en andere plaatsen te zien.
Friese zilveren sierlepels
Duizenden Friese kinderen hebben de afgelopen eeuwen een geboortelepel gekregen en zowel de teksten die er in zijn gegraveerd als de bekroning van de steel vertellen vaak een heel verhaal.Vele tientallen achttiende-eeuwse Friese zilveren lepels, elk met hun eigen achtergrond, maken deel uit van deze bijzondere expositie.
Moderne edelsmeden
Ook vandaag de dag worden nog steeds prachtige werkstukken in zilver gemaakt. Het Hannemahuis presenteert het werk van de drie edelsmeden Daan Brouwer, Cees Post en André van Loon. Elke zilversmid heeft zijn eigen vormentaal, waaruit de liefde voor het vak en het materiaal spreekt.
Publicaties
Tegelijkertijd met de tentoonstelling verschijnen twee publicaties. In Een verborgen zilverschat: de collectie Steensma van auteur Hugo ter Avest worden dertig topstukken beschreven en afgebeeld met prachtige foto’s. Friese zilveren sierlepels uit de achttiende eeuw van auteur Jan Schipper is gewijd aan geboorte-, herinnering- en gelegenheidslepels en beschrijft onder meer de symboliek van de steelbekroningen. Prijs per stuk: € 12,50.
Activiteiten
- Zaterdag 18 april en zondag 19 april 2015: Museumweekend 11.00u-17.00u, toegang € 1 pp), demonstraties door edelsmid Hennie Broers, 13.30u-17.00u.
- Woensdag 22 april 2015: ‘Fries en ander zilver’, lezing door Hugo ter Avest, aanvang 20.00u, toegang € 5,- (incl. koffie/thee).
- Zondag 3 mei 2015: workshop ‘Zet je moeder in het zilver voor Moederdag’, maak een dekselse knoop van zilver onder leiding van edelsmid Hennie Broers. Eventuele leesbril meenemen! Materiaalkosten per deelnemer: € 25, aanvang 14.00u, einde 17.00u. Maximaal 10 deelnemers. De deadline voor aanmelding is zondag 26 mei 2015.
Culinaire arrangementen
Op vertoon van de toegangskaart van het Hannemahuis krijgen bezoekers korting op een lunch bij Restaurant-Wijnbar‘Bij Ons’, Voorstraat 73 of een3-gangen diner bij Restaurant Stoof, Franekereind 23 te Harlingen.
